Ο χώρος ως πράγμα. Περιήγηση στην πτυχιακή εργασία της Ανθίας Λοΐζου
Το βλέμμα είτε αγκαλιάζει είτε εμβαθύνει. Ωστόσο, το έργο τέχνης, διεκδικώντας την ισοδυναμία της υλικής και της πνευματικής του υπόστασης, υποχρεώνει το βλέμμα, και συνακόλουθα την αντίληψη, στην ταυτόχρονη ενεργοποίηση των ιδιοτήτων τους: εστίαση και εποπτεία, ερευνητική όραση και ενατένιση. Το αντικείμενο που εναποθέτει την αξία του στην αισθητική και τον ποιητικό λόγο είναι αναμφίβολα το συνθετότερο εφόσον η καλλιτεχνική ταυτότητά του δεν αποκλείει τίποτα: χρηστικότητα, συμβολισμό, λειτουργικότητα, μνήμη της πρότερης συνθήκης του υλικού, πιθανή μελλοντική χρήση ή αχρηστία. Όλα όσα εγγράφονται πάνω στο – και γύρω από το– αντικείμενο συνηγορούν υπέρ της εικαστικής του πρόθεσης. Κανένα ποδήλατο δεν τόλμησε να παραπονεθεί όταν ο Πικάσο προσαρτώντας ένα τιμόνι σε μία σέλα δημιούργησε την κεφαλή ενός ταύρου.
Η παρούσα σύνθεση της Α. Λ. συνιστά μια πολυμορφική κατασκευή με πολλαπλούς συμβολισμούς και συντονισμένες, έστω και ασυνείδητες, επιδιώξεις. Πρόκειται, σαφώς, για μια διαλεκτική της ελαφρότητας και του βάρους. Μεταλλικοί σωλήνες και σιδερένιες ράβδοι κατακτούν τον χώρο εν είδει δικτύου, με την άνεση και τη ρευστότητα της γραμμής πάνω στο λευκό χαρτί. Έτσι, το βαρύ και δύσχρηστο υλικό αποποιείται την πρωτογενή φύση του, το βάρος και την ακαμψία του, προβάλλοντας το αίτημά του να ελαφρύνει· αίτημα της ψυχής για ελαφρότητα αλλά μαζί με τα φορτία της. Συνεπώς, το άλλοτε σκληρό και αμετακίνητο αντικείμενο ή θραύσμα όχι μόνο αξιοποιείται αισθητικά αλλά, φιλοξενούμενο στον εικαστικό τόπο, απολαμβάνει μία ριζική μεταβολή: ελαφραίνει, αποκτά ευελιξία και πλαστικότητα, γίνεται σχεδόν αναλώσιμο. Καθώς ο ενθουσιασμός της μετατροπής αυτής συνεπαίρνει τον δημιουργό, η κατασκευή προεκτείνεται καταλαμβάνοντας τον χώρο, μέχρι που ο ίδιος ο χώρος, υποβαλλόμενος στη σταδιακή διαίρεσή του, μεταβάλλεται σε συνθετικό στοιχείο, ισότιμο με τα υπόλοιπα του συνολικού εγχειρήματος. Ο επισκέπτης δεν διέρχεται το έργο, περνώντας απλώς «ανάμεσα» ή «γύρω» από τις διακλαδώσεις του. Είναι ένας θεατής- περιηγητής, που εισέρχεται στην επικράτεια του έργου έχοντας τη δυνατότητα και την ευκαιρία να αντιληφθεί εκ των έσω την ένταση και την τρυφερότητα των νοημάτων του.
Όταν ο χειρώναξ αποφασίζει να δράσει ποιητικά, συνθέτει αναπόφευκτα κι ένα κρυφό κείμενο, ένα δεύτερο πλέγμα, που αφηγείται ή υπαινίσσεται τις συνέπειες και τα ίχνη των βιωμάτων του. Η εκδίπλωση του εικαστικού δημιουργήματος της Α.Λ. αποτελεί συγχρόνως μια κρυπτογραφημένη αφήγηση, όπου ιδιαιτέρως φορτισμένα αντικείμενα ή απομεινάρια αντικειμένων (συρτάρια, στρώματα ύπνου και αϋπνίας, μαχαίρια κ.α.) ενσωματώνονται στην εμφανώς αφαιρετική διάταξη του συνόλου.
Παρά την αρτιότητα και την αρχιτεκτονική στερεότητα της κατασκευής, δεν λείπει ούτε ο κίνδυνος, ούτε ο φόβος, ούτε η αμφιβολία. Όλα αυτά, ωστόσο, κατευνάζονται από την κυρίαρχη λειτουργία, την αισθητική και ποιητική κορύφωση. Ο θεατής, τοποθετημένος εντός του έργου, αναρωτιέται πλάι στον δημιουργό: άραγε τα συντρίμμια απολαμβάνουν μια μαγική στιγμή κατά την οποία απαρτίζουν κάτι τελειότερο από το αντικείμενο πριν την καταστροφή του;
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ.]
