frear

Για το βιβλίο της Μαρίας Πατακιά «Ζυγός ψυχοστασίας» ‒ γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη

Κρατώ στα χέρια μου το δεύτερο βιβλίο της Μαρίας Πατακιά με τίτλο Ζυγός Ψυχοστασίας (εκδ. Μελάνι, Αθήνα 2018). Το ζύγισμα της ψυχής! Ζυγίζεται η ψυχή; Προς τα πού κλίνει μετά τις απώλειες, πόσο βαριά είναι μετά τον θάνατο κάποιου;

Kαι ίσως να μην είναι πάντα λύση η σιωπή για μια ψυχή που πονάει, ίσως να ΄ναι και υπεκφυγή, ίσως να μην είναι καν επιθυμητή. Χρειάζονται λέξεις και στίχοι λειτουργικοί για να την πολεμήσουν. Στο πρώτο ποίημα, το ομότιτλο, η ποιήτρια γράφει:

ZΥΓΟΣ ΨΥΧΟΣΤΑΣΙΑΣ
(ένα τανκα)

Κλέβω στο ζύγι.
Στα κρυφά, με ζαβολιά
προσθέτω λέξεις
μη βαρύνει η σιωπή
στον ζυγό ψυχοστασίας.

To θέμα με τα ποιήματα της Μαρίας Πατακιά είναι ότι δεν τους λείπει ο στόχος. Γιατί το ποίημα οφείλει να έχει κάποιο στόχο, άσχετα αν ο αναγνώστης θα τον ανακαλύψει. Αν και το καλό το ποίημα το ίδιο σε οδηγεί στον στόχο του και αναδεικνύει τον σκοπό του. Εδώ λοιπόν συναντάμε ποιήματα με οργάνωση, συνοχή και συνέπεια στο μεγαλύτερο μέρος τους. Σε γλώσσα παιχνιδίζουσα στα σημεία, αλλά μεστή και λειτουργική. Που κάτι έχει να μας πει κάθε φορά. Ή να μας βάλει στην ατμόσφαιρα εκείνη που θα κινήσει κάτι μέσα μας.

Για παράδειγμα, γράφει στο ποίημα «Διάρκεια εφήμερου»:

Πόσο διαρκεί, θαρρείς,/το εφήμερο;/Όσο καταφέρει/να μείνει ανοιχτή/η μικρή πορτούλα/-το «ήτα»/
πάνω απ’ τις μέρες μας/πριν κλείσει με πάταγο/στα σαστισμένα μούτρα μας/και γίνει «ήττα»/

Και αυτό μας φέρνει μοιραία στο μυαλό το σοφό ολιγόστιχο του Αργύρη Χιόνη:

Με ήτα η ζωή τελειώνει·
με ήττα, επίσης.

Ακόμα, στα «Αβολα τέλη» διαβάζουμε –και εδώ είναι μόνο ένα μικρό δείγμα σαφήνειας, αλλά και ειρωνείας: Με «ατέλεια»/-ως «ταλέντο» στα επικίνδυνα/-μπήκα στον κήπο των θαυμάτων./Όμως η έξοδος κοστίζει./Πληρώνω λοιπόν/το «τέλος» για το τέλος./Τα ρέστα όλα δικά σου!

Κοντά στις δέκα φορές αναφέρεται μέσα στο βιβλίο λέξη «σιωπή» σε διάφορα συμφραζόμενα και σχηματισμούς, άλλοτε τρυφερά, άλλοτε ειρωνικά, άλλοτε μεταφορικά, και αυτή η προσκόλληση ή η εμμονή, θα λέγαμε, στη σιωπή, δεν είναι κουραστική, αλλά παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναφορικά με τον τρόπο που η ποιήτρια δομεί, αλλά και χειρίζεται το υλικό της. π.χ

«Με βαλσάκι, βάλσαμο /στις πληγές της ύπαρξης/ταξιδεύω ανάμεσα /σε ήχους και χρώματα/εγώ, μια άγνωστη λέξη,/με έλξη άπ΄ τη σιωπή./»(Οδύσσεια μιας λέξης)

«Λέω ν’ ακονίσω τη σιωπή/για να σφαχτούν οι λέξεις/να ανακτήσει η νύχτα /τη λευκότητά της/[…]» (Σφαγή)

«Τον εκλεκτότερο μεζέ μας:/Tη σιωπή.» [Κάλεσμα λεξιπώλη]

«Πες μου για τις αταξίες σου, σιωπή.» (Οι αταξίες της σιωπής)

«Με το γάντι -λαστιχένιο ήταν- η σιωπή έπνιξε την επικοινωνία.» (Κινούμενα σχέδια)

«Σε στίχο πλάγιο λεύτερο αρθρώνεται η σιωπή» (Στην πλάστιγγα)

«Σαν η σιωπή τους κραδασμούς απορροφήσει/και η στιγμή μες στο κενό λιποθυμήσει/» (Κραδασμοί)

Η Πατακιά ασχολείται με το νόημα της ζωής, τη δύναμη των λέξεων, τον χρόνο, τις ανθρώπινες σχέσεις, το είδος και το ύφος των λέξεων. Στο ποίημα «Κάλεσμα Λεξιπώλη» αναφέρεται στα παρακάτω είδη λέξεων με χιούμορ και πνεύμα.

-Λέξεις από γηραιά επιθυμία(που έχει και ζουμί!)
-Λέξεις τρυφερές από τον πρόσφατα σφαγμένο πόθο τον σιτευτό.
-Λέξεις πικάντικες
ταξιδεμένες στα πιο εξωτικά ψυχικά τοπία.
-Λέξεις κατεψυγμένες
εγνωσμένης ποιότητας
για κατανάλωση διαρκείας
σε αναμενόμενες εορτές
και περιστάσεις
-φράσεις /φιλέτα
από τους καλύτερους παραγωγούς
σκέψης, αισθήσεων και αισθημάτων.

Για να κάνει την ανατροπή και να καταλήξει πως ο εκλεκτότερος μεζές είναι η …Σιωπή.

Πώς να μην την απασχολήσει ο έρωτας; «Με την εικόνα του ‘Ερωτα/εξορκίζω το θάνατο», γράφει στις «Εικονομαχίες». Γράφει και μια πετυχημένη Βιλανέλλα για του Έρωτα το σύρε κι έλα. Ενώ στο ευσύνοπτο ποίημα «Αρσενικό/θηλυκό» υποστηρίζει: «Ο έρωτας είναι, ναι, αρσενικός/μα η αγάπη είναι γένους θηλυκού.» Παραθέτω ολόκληρο το ποίημα «Ενικός/πληθυντικός»:

«Να μιλάμε στον ενικό;»
προτείνεις σε ρηχό πιάτο,
ζεστή οικειότητα
κρύβοντας στα βάθη
της ντουλάπας
την πληθυντικότητά σου.

Αλήθεια… τι θα την κάνεις τελικά;
Θα την κρατήσεις για τον εαυτό σου
ή θα την τεμαχίσεις σε πολλούς ενικούς
να την προσφέρεις σε ισάριθμα μερίδια
σε συγγενείς και αγαπημένους
‒αθλία κοινωνία‒ τροφή στη μοναξιά τους;

Με προσεκτική ανάγνωση στο βιβλίο της Πατακιά καταλαβαίνουμε πως ψηλαφεί την Ύπαρξη, απελευθερώνει και αναδεικνύει τα Νοήματα με τρόπο διακριτικό και συνάμα απτό ώστε να βρίσκεται σε γόνιμο διάλογο με την ψυχή του απαιτητικού αναγνώστη που διψά για την νέα εκφορά, τη νέα προσέγγιση των πραγμάτων. Κάνει παιχνίδι με τις λέξεις και τις σκέψεις, ανατρέπει, αναδομεί, διασώζει.

Αισθάνεσαι ότι «αιματώνεται η έκφραση» εδώ, για να χρησιμοποιήσω δικό της στίχο για να μιλήσω εύγλωττα για τη δουλειά της.

Μια ισορροπημένη και άκρως ενδιαφέρουσα συνδιαλλαγή με την πραγματικότητα, χωρίς ρομαντικές και λυρικές, ατίθασες εξάρσεις, χωρίς άσκοπες και άκαιρες εκφράσεις. Μας κερδίζει!

[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ.]

Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.

 

Σε λίγο καιρό κοντά σας με νέο ηλεκτρονικό τεύχος στο mag.frear.gr

Mag.frear.gr – Τα ηλεκτρονικά μας τεύχη