Δεν γνωρίζω ευτυχισμένους συγγραφείς. Αναγνωρίζω μόνον βιβλία που ευτύχησαν. Ένα από τα πρωταρχικά πιστεύω των ανθρώπων που προσέρχονται στη λογοτεχνία με την αθωότητα του απλού αναγνώστη, είναι πως τα υψηλά κείμενα γράφονται μόνον από ευτυχισμένους συγγραφείς. Αυτοί που γράφουν τα βιβλία που σας εμπνέουν υψηλό φρόνημα, στην προσωπική τους ζωή ήταν αποτυχημένοι και απόκληροι. Το μεγάλο και υψηλό έργο προέρχεται από τους κοντούς, τους αδύναμους και τους αμαρτωλούς. Κανένας από τους μεγάλους συγγραφείς δεν υπήρξε «καλός σύντροφος», «στοργικός πατέρας» και «άμεμπτος οικογενειάρχης». Αν δεχθούμε πως προϋπόθεση της απόλυτης δημιουργίας είναι η απελευθέρωση από τις ηθικές αξίες και τις κοινωνικές επιταγές, μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί χλεύαζαν τον Λεοπάρντι δημόσια. Γιατί ο Μποντλέρ ήταν συφιλιδικός. Ο Σολωμός αλκοολικός και ομοφυλόφιλος. Ο Καβάφης ένας αποτυχημένος της πραγματικής ζωής.
Μεγαλώνουμε τα παιδιά μας με την υπόσχεση πως θα ζήσουν μια ευτυχισμένη ζωή και δεν τους λέμε πως η ευτυχία δεν είναι απαραίτητη στη ζωή τους. Τι είναι τέλος πάντων η ευτυχία; Για πρώτη φορά εμφανίζεται στη συνταγματική διακήρυξη των ΗΠΑ. Έκτοτε δεν υπάρχει ένας αποδεκτός ορισμός στον οποίο να συμφωνούμε όλοι, γεγονός που από μόνο του μας βάζει σε υποψίες: γιατί ένα πράγμα το οποίο δεν μπορούμε να το ορίσουμε, δεν υπάρχει. Ο καθένας την ονομάζει με τα δικά του κριτήρια (σεβαστά μεν), αλλά δεν μας βοηθάνε καθόλου να κατανοήσουμε για ποιο πράγμα μιλάμε από κοινού, όταν μιλάμε περί ευτυχίας. Ο καθένας έχει την δικιά του ιδέα, άλλος τα λουλούδια που άνθησαν στον κήπο, άλλος τις ερωτικές του επιτεύξεις κι άλλος το κούνημα της ουράς του σκύλου του.
Η αλήθεια είναι πως κάποιος (όχι εμείς, φυσικά!) μπορεί να ζήσει μια ολόκληρη ζωή χωρίς να είναι ευτυχισμένος. Βυθισμένοι μες στην απουσία της ευτυχίας μεγαλούργησαν ο Αρχίλοχος, ο Μπαλζάκ, ο Σελίν, ο Τζόις, ο Σκοτ Φιτζέραλντ, ο Σελάν, ο Μπόρχες, ο Μπρόντσκυ, ο Σαχτούρης, ο Καρούζος κ.λπ. κ.λπ. Αρκεί κάποιος να το πάρει απόφαση πως θα ζήσει μακράν της ευτυχίας (κι όχι αναγκαστικά μες στη δυστυχία). Δεν υπάρχει αντίθετο στη λέξη. Κάποιος ναι, μπορεί να ζήσει όλη του τη ζωή χωρίς να γνωρίσει ευτυχία, αυτό όμως δεν σημαίνει πως είναι υποχρεωτικά δυστυχισμένος. Αποκηρύξτε την απατηλή αναζήτηση της ευτυχίας λοιπόν, και κοιτάξτε πώς να μας παραδώσετε ευτυχισμένα βιβλία.
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Φωτογραφία: Ιnge Μorath.]
Δείτε την ύλη του έντυπου τεύχους μας εδώ.
