Ό,τι επαναλαμβάνεται χρόνο με το χρόνο, αυτό φέρνει τους μήνες και τις εποχές, κι όχι το αντίστροφο. Δε φέρνει ο Σεπτέμβρης το άνοιγμα των σχολείων –η αρχή της σχολικής χρονιάς φέρνει το Σεπτέμβρη, κι αν μια χρονιά τα σχολεία δεν άνοιγαν, τότε οι χρυσές ημέρες του Αυγούστου θα απλώνονταν ατελείωτες, σαν στάχυα σε σιτοβολώνα, και μες στον ακάλεστο Σεπτέμβρη. Τα πανηγύρια φέρνουν τον Αύγουστο στο Πωγώνι και τα καζάνια φέρνουν το Νοέμβρη. Το σπίτι στο χωριό είναι έτσι κι αλλιώς ανοιχτό. Οι γειτόνοι χτυπούν και μπαίνουν, ή μπαίνουν δίχως να χτυπήσουν. Αλλά στα καζάνια όλοι παρελαύνουν − κάθονται, πίνουν, τρώνε, από φυλακής πρωΐας μέχρι νυκτός. Έτσι, για μια ακόμα χρονιά επισφραγίζεται κάτι. Λένε το τσίπουρο «δάκρυ της Παναγιάς» γιατί βγαίνει στάλα στάλα. Κι αυτό το μεθυστικό δάκρυ είναι επίσης το διάφανο αίμα που κυλά στις φλέβες και τις αρτηρίες όλου του χωριού. Τα καζάνια είναι τελετή αδελφοποίησης. Το μέτρημα με το γραδόμετρο των αλκοολικών βαθμών του τσίπουρου, ακολουθεί το φυλλομέτρημα των ημερών σ’ εκείνα τα ημερολογιάκια με τα στιχάκια, και το φυλλορρόημα των πλατάνων και των βαλανιδιών. Ο κόσμος, που τους μήνες του θέρους είχε απλωθεί πέρα απ’ το σύνορό του για να χωρέσει γαλάζιους ουρανούς και το κυματιστό λαμπύρισμα των φύλλων στο ηλιόφως, τώρα μαζεύεται δίπλα στη μασίνα, κουλουριάζεται, κλείνεται• ενώ πριν φλυαρούσε τώρα αφουγκράζεται σιωπηλός. Τα χέρια του γέρου δίπλα στη μασίνα είναι γυμνά κλαριά. Οι σκέψεις του είναι φύλλα που κριτσανίζουν κάτω απ’ τις σόλες. Ένα κατώφλι έχει διασκελιστεί γι’ άλλη μια χρονιά. Το κατώφλι του Νοέμβρη. Τα καζάνια, που ᾽ναι γιορτή, είναι πάντα κι ένα τέλος, και η ζωή ύστερα συρρικνώνεται και περιμένει, συντροφιά με το τσίπουρο στο ποτηράκι, με το διάφανο αίμα του μισοέρημου, χειμωνιάτικου χωριού.
(Στη φωτογραφία: ο παπα-Χριστόδουλος, ο άμβυξ ή καζάνι, το τόξο ή λουλάς, και το βαρέλι, ο ψυκτήρας δηλαδή, όπου ο αλκοολούχος ατμός περνώντας μέσ’ από το κρύο νερό ψύχεται και υγροποιείται σε τσίπουρο που σταλάζει. Το απόσπασμα είναι παρμένο από το Οδοιπορικό στο Πωγώνι, Fagotto, 2013)
